اصول و مبانی پدافند غیرعامل

مفهوم کلی پدافند غیر عامل

پدافند غیرعامل ، اقدام هایی است که موجب کاهش زیان و خسارت مالی به تجهیزات و تأسیسات حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی، و تلفات انسانی در مقابل عملیات‌ خصمانه دشمن و تهدیدهای خارجی، با هزینه کم تر و به کارگیری ترفند و شیوه‌های غیر مسلحانه شود.

پدافند غیرعامل تلاش می کند با استفاده از کلیه امکانات، و بدون استفاده از سلاح و جنگ افزار، کشور را در برابر انواع عملیات های دشمن، در امان بدارد.

مثال:

استفاده از استتار ، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک

نکته:

مجمع تشخیص مصلحت نظام در راستای تدوین سیاست های کلی پدافند غیرعامل کشور، پدافند غیرعامل را این گونه تعریف نموده است: “مجموعه اقدام های غیر مسلحانه ای که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدها و اقدام های نظامی دشمن می شود”.

اهمیت دفاع غیرعامل  

تجارب و شواهد ثبت شده در جنگ های اعصار گذشته تاریخ بشری و قرن حاضر، نمونه های انکارناپذیری است که اهمیت پدیده دفاع غیرعامل را آشکار و ثابت می کند. موارد زیر، نمونه های بارز این اهمیت هستند :

• موجب زنده ماندن و حفظ بقای نیروی انسانی می گردد که با ارزش ترین سرمایه و موجودیت ملی کشور است.
• موجب صرفه جویی کلان اقتصادی و ارزی در حفظ تجهیزات و تسلحیات گران قیمت نظامی می گردد.
• مراکز حیاتی و حساس اقتصادی، سیاسی، نظامی، ارتباطی و مراکز عمده علمی ، فرهنگی و … را در برابر حمله ها و بمباران های هوایی دشمن، حفظ و ادامه فعالیت در شرایط بحران و جنگ را ممکن می کند.
• موجب تحمیل هزینه قابل توجه به دشمن می گردد.
• سبب ایجاد روحیه و انگیزه مثبت در شهروندان و رزمندگان می گردد.
• موجب حفظ نیروها برای ضربه زدن در زمان و مکان مناسب و گرفتن آزادی و ابتکار عمل از دشمن می گردد.
• نیل به دفاع غیرعامل در مقایسه با دفاع عامل، ساده تر و با سیاست خودکفایی و استقلال کشور ، موافق تر است.

راهبردهای پدافند غیرعامل کشور

از اولین گام های مؤثر در سازماندهی پدافند غیرعامل که بتواند طرح ریزی مناسب، برنامه ریزی لازم و اجرایی موفق، اثربخش و کارای آن را امکان پذیر نماید، تدوین راهبرد آن است.  در این راستا باید به S.W.O.T این راهبرد بپردازیم.

نقاط قوت (Strength)

نقاط قوت این راهبرد ، عبارتست از:

• برخورداری از حمایت‌ها و تأکیدهای مقام معظم رهبری و سطوح عالی کشور
• قابلیت برقراری ارتباط و ایجاد تعامل مثبت با دولت، مجلس و سایر نهاد‌های قانون گذاری و برنامه‌ریزی به منظور به تصویب سیاست‌ها، قوانین و مقررات.
• بهره‌مندی از ساز و کار مناسب برای توسعه فرهنگ و باور پدافند غیرعامل در سطح ملی
• قابلیت برقراری ارتباط با مراکز علمی، پژوهشی و آموزشی و امکان استفاده از تمام ظرفیت‌ها
• بهره مندی از ردیف اعتباری مصوب برای فعالیت‌های پدافند غیرعامل
• بهره مندی از اختیارهای قانونی بر اساس مقررات و قوانین مصوب
• تدوین و تصویب سیاست‌های کلی و برنامه‌‌های پدافند غیرعامل کشور در هر یک از دستگاه‌‌های اجرایی

نقاط ضعف (Weakness)

نقاط ضعف این راهبرد ، عبارتست از:

• ضعف در ایجاد فرهنگ و باور عمومی و عزم ملی در حد قابل قبول
• ضعف در اجرایی کردن قوانین و مقررات در دستگاه‌های اجرایی کشور و سازماندهی مناسب در آن‌ها
• وجود بعضی خلاء‌های قانونی، الزام ها و ملاحظه های حقوقی و فنی
• ضعف سیاست‌های منسجم در تولید علم و ایجاد چرخه مناسب در امر فن آوری و تولید صنعتی
• کند بودن روال کار‌ها، به دلیل وجود روابط بوروکراسی و فاصله زیاد سازمانی بین مراکز تصمیم گیری و مراکز اجرایی
• ضعف در مدیریت، برنامه، محتوا، پشتوانه علمی منسجم کمّی و کیفی برای آموزش و پژوهش و تولید دانش

 

نقاط فرصت (Opportunity)

فرصت های این راهبرد ، عبارتست از:

• فرمان ها و حمایت‌های مقام معظم رهبری در مورد پدافند غیر عامل
• برخورداری از سرزمین پهناور، متبرک به وجود امام رضا(ع)
• برخورداری از شرایط ژئوپلتیک خاص کشور در منطقه
• وجود ظرفیت علمی و تکنولوژی بالقوه به خصوص پدافند غیرعامل در کشور
• وجود همگرایی مناسب بین مدیریت کلان کشور
• تهدیدهای آمریکا علیه ایران بر جلب حمایت دولت در امر پدافند غیرعامل
• امکان هم پیمانی و اشتراک منافع با همسایگان و کشور‌های منطقه و فرا منطقه‌

نقاط تهدید (Threats)

تهدید های این راهبرد ، عبارتست از:

• وجود تهدیدهای نظامی رسمی آمریکا علیه ایران
• تکنولوژی برتر آمریکا و دشمنان، به عنوان عامل برتری ساز تهدید
• برتری دشمن در سیستم‌‌های شناسایی از راه دور ، مراقبت و کنترل اطلاعات داخل کشور
• توانایی دشمن در حمله به هدف ها در اکثر شرایط محیطی و نقاط کشور 
• توانایی به کارگیری سیستم‌‌های بین‌المللی در شروع تهاجم
• حضور نظامی دشمن در نقاط پیرامونی، به ویژه عراق، افغانستان، خلیج فارس، آذربایجان و ترکیه
• محاصره و تحریم اقتصادی و تکنولوژیک ایران
• داشتن اطلاعات از سیستم‌‌های حیاتی و حساس داخل کشور توسط دشمن