آشنایی با ابزارهای مدیریت دانش
این ابزارها، توسط تیم کارشناسی مدیریت دانش در “سازمان بهره‌وری آسیایی” در سال ۲۰۰۹ تالیف و مورد توافق قرار گرفته است. این ابزارها در موفق‌ترین سازمان های جهانی در پیاده‌سازی مدیریت دانش استفاده شده است و به دو بخش تقسیم می‌شوند:
- ابزارها و متدهای غیرIT
- ابزارها و متدهایIT
ابزارها و متدهای غیرIT
این ابزارها شامل موارد زیر است:
- ۱- طوفان فکری
- ۲- آموزش و جذب ایده
- ۳- مرور آموخته‌ها
- ۴- مرور بعد از عملیات
- ۵- داستان‌گویی
- ۶- همکاری فیزیکی فضای کاری
- ۷- ابزار ارزیابی مدیریت
- ۸- کافه دانش
- ۹- اجتماع های کاری
- ۱۰- طبقه بندی
ابزار و متدهای IT
این ابزارها شامل موارد زیر است:
- ۱- پایگاه دانش
- ۲- وبلاگ ها
- ۳- خدمات شبکه‌های اجتماعی
- ۴- ابزارهای جستجوی پیشرفته
- ۵- ساختمان خوشه دانش
- ۶- کارشناس سایت
- ۷- همکاری مجازی فضاهای کاری
آشنایی با مدل های مدیریت دانش
- مدل نوناکا و تاکوچی
- مدل زاک
- مدل فرآیندهای دانایی پرابست- رامهارد
مدل نوناکا و تاکوچی
محققان مدیریت ژاپنی- نوناکا و تاکوچی- ، با توجه به همگرایی بین شکل‌های پنهان و آشکار دانش، مدلی را پایه گذاری کرده اند که به نام خودشان معروف شده است.
مدل ” نوناکا و تاکوچی” از نظر تبیین چگونگی تولید دانش یکی از بهترین مدل‌ها است.
نکته:
این مدل، تمرکز خود را بر دو نوع دانش ” آشکار” و “نهان” ، نحوه تبدیل آن ها به یکدیگر و نیز چگونگی ایجاد آن در تمامی‌سطوح سازمانی مبذول داشته است.
در تفکر مذکور، چون افراد، به وجود آورنده دانش هستند، بنابراین فرآیند تولید دانش سازمانی، می‌بایست فرآیندی مستمر باشد که در آن، دانش ایجاد شده توسط افراد، سازماندهی، تقویت و هدایت شود.
این مدل، تنها مدلی است که انواع دانش‌ها را پوشش می‌دهد و سطوح دانشی و سطح تبدیل آن ها به یکدیگر را به صورت واضح و جداگانه بیان مى‌کند. در واقع مدل ” نوناکا و تاکوچی”، ظرفیت استفاده و بومی‌سازی، جهت ایجاد فرآیند مدیریت دانش را دارا است.
فرآیند تولید دانش بر طبق مدل نوناکا و تاکوچی
روند تولید دانش در سازمان ها- به اعتقاد نوناکا- از ۴ فرایند ذیل پیروی می‌کند:
- ضمنی به ضمنی ( اجتماعی کردن )
- صریح به صریح ( ترکیب )
- ضمنی به صریح (بیرونی سازی )
- صریح به ضمنی( درونی سازی)
ضمنی به ضمنی ( اجتماعی کردن)
زمانی اتفاق می‌افتد که افراد ، رو در رو به تبادل دانش می‌پردازند.
برای انجام موثر این فرایند باید میان افراد، فرهنگ مشترک و توانایی کار گروهی ایجاد شود.
صریح به صریح ( ترکیب )
تولید دانش جدید با ترکیب دانش های موجود می‌باشد.
مثال:
مدیر مالی یک سازمان ، اطلاعات مالی قسمت های مختلف سازمان را گرد آوری کرده و بر اساس آن ها ، گزارش مالی ارایه می‌دهد.
ضمنی به صریح (بیرونی سازی )
عبارتست از تبدیل دانش نامشهود به دانش مشهود.
در این حالت فرد می‌تواند، دانش خود را در قالب مطالب منظم، سمینار، کارگاه آموزشی و… به دیگران ارایه دهد.
صریح به ضمنی( درونی سازی)
وقتی اتفاق می‌افتد که دانش صریح در کارکنان، درونی شده و باعث گسترش دانش شخصی آن ها می‌شود
در این مرحله دانش آشکار به دست آمده در سازمان، نهادینه می‌شود.
نکته:
گذراندن مراحل چهارگانه مذکور باید به صورت پیاپی و حرکت حلزونی شکل، ادامه یابد، تا به این وسیله، هر مرحله ای،کامل کننده مرحله پیش از خود باشد و ضمن نهادینه شدن در سازمان، باعث تولید و خلق دانش‌های جدید نیز شود.
مدل زاک
زاک معتقد است دانش راهبردی هر سازمان را با توجه به توانمندی و قابلیت آن در پشتیبانی و حمایت از جایگاه رقابتی سازمان، می‌توان به سه گروه تقسیم بندی نمود:
- دانش پایه،
- دانش پیشرفته
- و دانش نوآورانه
دانش پایه:
حداقل میزان و سطح دانش مورد نیاز برای فعالیت در عرصه یک کسب و کار است.
دانش پیشرفته:
دانشی که سازمان ها می‌توانند به پشتوانه آن، در عرصه رقابت باقی بمانند. سازمان های پایدار در عرصه رقابت، علاوه بر برخورداری از دانش پایه، دارای محتوای دانش تخصصی نیز می‌باشند.
دانش نوآورانه:
دانشی است که یک سازمان را قادر می‌سازد تا رهبری و هدایت صنعت و رقبایش را بدست گیرد و به طور قابل ملاحظه ای خود را از رقبایش متمایز نماید. دانش نوآورانه اغلب یک سازمان را توانمند می‌سازد که بتواند بر قواعد موجود کسب و کار تاثیر گذار بوده و گاهی این قواعد را تغییر دهند.
نکته:
دانش ایستا نیست؛ آن چه که امروزه دانش نوآورانه است، در آینده ای نه چندان دور، دانش پیشرفته خواهد بود و دانش پیشرفته، دانش پایه خواهد شد.
مدل فرآیندهای دانایی پرابست- رامهارد (Romhard/Probst)
پرابست و رامهارد ، مدیریت دانش را چرخه ای پویا در تکامل مداوم می‌دانند.
این مدل مشتمل بر هشت جزء است که دو چرخه را تشکیل می‌دهد:
چرخه درونی و چرخه بیرونی.
چرخه درونی:
چرخه درونی، از اجزای شناسایی، کسب، توسعه، توزیع، کاربرد و حفظ دانش تشکیل می‌شود.
- شناسایی: عبارتست از فرآیند شناسایی دانش خارجی برای تجزیه و تحلیل محیط دانشی سازمان.
- کسب: دستیابی به تخصص از راهی به جز رابطه با مشتریان، تامین کنندگان، رقبا و شرکا.
- توسعه: تمرکز بر تولید مهارت ها و کالاهای جدید، ایده های بهتر و فرآیندهای کارآتر.
نکته:
کسب دانش از طریق این مرحله از چرخه، تکمیل می‌شود.
- توزیع: عبارتست از فرایند تسهیم و نشر دانش موجود در سازمان
- کاربرد: شامل انجام فعالیت های لازم جهت به کارگیری موثر دانش و حصول مزایای آن
- حفظ دانش: عبارتست از حفظ و نگهداری اطلاعات، اسناد و تجارب منتخب.
چرخه بیرونی:
چرخه بیرونی از دو فرآیند « اهداف دانش» و « ارزیابی دانش» تشکیل می‌شود که به کل چرخه مدیریت دانش، جهت می‌دهند.
- اهداف دانش: تعیین می‌کند در هر سطح چه قابلیت هایی باید ایجاد شود.
- ارزیابی دانش: چرخه را تکمیل کرده و داده های لازم برای کنترل راهبردی مدیریت دانش را ارایه می‌دهد.
آشنایی با نرم‌افزار مدیریت دانش M.T.A.Share
نرم‌افزار مدیریت دانش M.T.A.Share ، یک سیستم اطلاعاتی مبتنی بر وب است که امکان نصب روی شبکه‌های محلی و جهانی را دارا می‌باشد و قابلیت کسب، خلق، ارزیابی، ذخیره‌سازی، تسهیم و بازیابی دانش‌های خلق شده توسط پرسنل سازمان در حین فرایندهای کاری را فراهم می‌کند.
زیر سیستم های نرم افزار M.T.A.Share
به‌منظور افزایش انگیزه کارکنان سازمان جهت مشارکت هرچه بیش تر در فعالیت‌های مدیریت دانش، نرم‌افزار M.T.A.Share از دو زیر سیستم انگیزشی ذیل بهره می‌برد:
- نشآن‌های دانشی
- پاداش‌دهی
با استفاده از این دو زیر سیستم، کلیه فعالیت‌های دانشی کاربران از طریق نرم‌افزار ، رصد شده و کاربران توسط نرم‌افزار به سوی مشارکت در فعالیت‌های دانشی که تاکنون کم تر به آن‌ها پرداخته‌اند، هدایت می‌شوند.
