آشنایی با ارگونومی

امروز در آرنگنامه میخواهیم با ارگونومی آشنا شویم. احتمالا واژه‌ی اِرگونومی را بارها به ویژه در محیط کار شنیده‌اید. شاید دقیقا ندانید ارگونومی چیست، اما برداشت عمومی این است که ارگونومی باعث بهبود شرایط کار می‌شود. واقعیت این است که تعریف ارگونومی ساده نیست اما در برخی واژه‌نامه‌ها «علم تلفیق کار و شرایط کار با ویژگی‌ها و نیازهای انسانی» معنی شده است. ارگونومی کاستی‌ها و توانمندی‌های انسان را بررسی می‌کند و این اطلاعات را در طراحی مشاغل، فراورده‌ها، محیط‌های کار و تجهیزات به کار می‌بندد. امروزه ارگونومی به طراحی وسایل و سیستم‌هایی می‌انجامد که به افزایش و بهبود سلامت روانی و کارآمدی بیشتر انسان، منجر می‌شود.
آشنایی با ارگونومی ضمن کاهشِ آسیب‌های شغلی و هزینه‌های خدمات درمانی سبب افزایش بهره‌وری و کیفیت محصول یا خدمات می‌شود و حتی بر زندگی شخصی‌ و سلامتی هم تاثیر می‌گذارد.

مقدمه

ارگونومی ( مهندسی عوامل انسانی )، روشی است که نیازها، توانایی ها و محدودیت های جسمی و ذهنی انسان را ، کانون اصلی طراحی محصول های مورد استفاده ، مشاغل و محیط اطراف او قرار می دهد. تا ضمن تأمین آسایش ، سلامت و ایمنی ، موجب افزایش کارایی گردد.                                

ارگونومی ، یعنی تناسب بین انسان ها و کارهایی که انجام می دهند ؛ لوازمی که استفاده می کنند ؛ و محیطی که در آن کار، زندگی و مسافرت می کنند.

اگر چنین تناسبی حاصل گردد، استرس وارد بر افراد کاهش یافته و آسایش بیش تری پیدا می کنند؛ در نتیجه، کار خود را سریعتر، آسانتر، و با اشتباه کمتر انجام خواهند داد.

 عامل های مهم در طراحی ارگونومی

در طراحی ارگونومی، عامل های زیادی نقش دارند؛ از جمله:

• وضعیت و حرکات بدن
• عامل های محیطی (صدا، ارتعاش، روشنایی، شرایط جوی و …)
• اطلاعات و عملیات ( اطلاعاتی که از راه بینایی و دیگر حواس، کسب می­شود)
• کنترل‌­ها ( ارتباط بین نمایشگرها و کنترل)
• وظیفه‌ها و مشاغل (نوع کار مناسب، شغل مطلوب)

شاخه های اصلی ارگونومی

آشنایی با ارگونومی: فیزیولوژی کار

بخشی از دانش ارگونومی است که تطبیق انسان با کار در مصرف انرژی و هم چنین، تغییرهای پارامترهای فیزیولوژیکی بدن در حین انجام کار را، مورد توجه قرار می دهد.

این شاخه، مفاهیم خستگی و استراحت را تحلیل می کند.

اگر فعالیت، در حدود توانایی شخص باشد و کار در شرایط مناسب انجام شود، خستگی عادی است و با خواب و استراحت، رفع می شود.

اما این خستگی ساده، ممکن است در اثر مداومت در کارهای مختلف، یا انجام کار تحت شرایط نامناسب، بطور تدریجی در شخص ایجاد مشکل نماید و پس از مدتی، عوارض آن بصورت کوفتگی، ضعف، تب، اختلال‌های جسمی و روانی، نمودار شود .

اگر مدت زمان کلی برای استراحت، بین ساعت های کار تقسیم شود و به طور یک جا در پایان روز کاری و یا در پایان کار مورد استفاده قرار نگیرد، نوع استراحت مؤثرتر خواهد بود.

با مطالعه شرایط حرفه ای و ویژگی‌های فیزیولوژیک کاربران، می‌توان از استرس‌ها و تنش‌های مختلفی که افراد را تهدید می‌کنند، جلوگیری نمود.

بیو مکانیک شغلی 

در این شاخه، ویژگی‌های مکانیکی اندام‌های بدن مورد بررسی قرار می گیرد.

از دیدگاه بیومکانیک شغلی، می توان حرکت اندام‌ها و اِعمال نیرو را در بافت‌های مختلف بدن تجزیه و تحلیل نمود.

مثال:

در حمل بار، می توان با مطالعه های بیومکانیکی، فشارهای وارد بر ستون مهره ها را مورد سنجش قرار داد.

روان شناسی مهندسی

به فاکتورهای محیطی فیزیکی و شیمیایی می پردازد که می‌توانند بر روی ایمنی، سلامتی و آسایش افراد تأثیر بگذارند.
مانند سر و صدا، ارتعاش، روشنایی، آب و هوا، مواد شیمیایی و …

آنتروپومتری