در مقاله قبل با تعریف ارگونومی و شاخه‌های مختلف آن آشنا شدیم. در مقاله جدید آرنگنامه می‌خواهیم راهکار‌های کاربردی برای پیشگیری از آسیب‌های فیزیکی ناشی از نشستن طولانی در محیط‌های اداری ارائه کنیم.
دلایل بروز خطرهای ارگونومیک
در این بخش، به عوامل خطری که باعث مشکل‌های ارگونومیکی در کارکنان اداری می‌شوند و هم چنین شرایط مناسب کاری از نظر ارگونومیک، پرداخته میشود.
این عوامل خطرآفرین عبارتند از:
- طرّاحی نامناسب دفتر کار
- طراحی نامناسب معبرها
- چیدمان نامناسب صندوق‌ها و قفسه‌ها
- قرارگیری نامناسب پارتیشن‌ها
- نامطلوب بودن کیفی و کمّی تسهیلات بهداشتی
- نشستن طولانی و نادرست
- آسیب ناشی از حمل و نقل دستی
- خطرها و عوارض ناشی از کار با رایانه
- عدم توجه به ابعاد توصیه شده برای ایستگاه‌های کاری نشسته
طراحی نامناسب دفتر کار
از ویژگی‌های مهم طراحی مدرن دفاتر کاری، نیاز به انعطاف‌پذیری در محل قرارگیری وسایل، مبلمان و تجهیزات است. در هر شرایطی، نیازهای عملکردی و سلامتی کارکنان باید در اولویت طراحی قرار بگیرد.
طراحی نامناسب راهروها
راهروها باید همیشه محل‌های دسترسی و خروج ایمن داشته باشند.
استفاده از راهروها برای انبار موقتی وسایل و مواد، میتواند موجب سقوط یا زمین خوردن شود و خروجی‌های اضطراری را بلو‌ک کند.
چیدمان نامناسب صندوق‌ها و قفسه‌ها
امکانات ذخیره سازی مانند صندوق‌ها و قفسه‌های بایگانی، معمولاً در مرز مسیرهای عبور قرار می گیرند.
باید مراقب بود تا درهای فایل‌ها و قفسه‌ها به خصوص اگر شیشه‌ای هستند، به هیچ وجه به صورت باز رها نشوند.
مثال:
یک قفسه، نیاز به حدود ۲/۱ متر فضا در مقابل خود دارد تا فرد را قادر سازد که دسترسی کامل به کشوی پایین باز شده داشته باشد. اگر این قفسه در راهرویی استفاده شود که کاربری زیادی دارد، اغلب باعث ایجاد انسداد و خطر خواهد شد.
قرارگیری نامناسب پارتیشن‌ها در ارگونومی محل کار
از پارتیشن‌ها معمولا برای تقسیم ایستگاه‌های کاری و فراهم آوردن حریم خصوصی بصری و شنوایی استفاده میشود. اما این ابزار می‌توانند موجب حواس پرتی‌های ناخواسته شده، و در نهایت منجر به خستگی چشم شوند.
پارتیشنبندی میتواند باعث ایجاد سایه‌های ناخواسته شود و اگر به صورت مناسب طراحی و یا نصب نشده باشد، میتواند سطح نور را نیز کاهش دهد.
نامطلوب بودن کیفی و کمی تسهیلات بهداشتی
در ارگونومی محل کار، تسهیلات بهداشتی شامل دستشویی‌ها، توالت و موارد دیگر، باید از نظر تعداد متناسب بوده و تمیز و مرتب باشند.
- دستشویی‌ها باید مجهز به سیستم تهویه باشند و نباید به اتاق کار، باز شوند.
- تسهیلات بهداشتی باید از نظر تعداد، متناسب و تمیز و مرتب باشند.
- باید آب آشامیدنی خنک و تسهیلات کافی از نظر آب جوش نیز در دسترس کارکنان قرار گیرد.
- یک فضای جداگانه، با دسترسی به آب گرم و یک ظرف‌شویی، باید برای زمان استراحت، خوردن غذا و نوشیدن چای فراهم شود تا کارکنان به دور از میز کار خود، استراحت کنند.
نشستن طولانی و نادرست
نشستن طولانی مدت در ساعت‌های کاری و پشت میز کار، تهدیدی جدی برای سلامت است و آسیب‌های تا جایی که حتّی میتواند نتیجه‌های مرگباری داشته باشد.
افرادی که ساعت‌های مداوم بدون حر‌کت، پشت میز می‌نشینند و از جای خود بلند نمی‌شوند، در معرض خطر بیش تر ابتلا به ” آمبولی”و ” ترومبوس” هستند.
نشستن طولانی مدّت، ممکن است با نشستن نادرست همراه گردد و در نتیجه، مشکل‌های اسکلتی- عضلانی مانند کمردرد، گردن درد، خستگی عضلانی و غیره نیز ایجاد گردد.
تنها راه پیشگیری از این خطر، تغییر در عادت‌های زندگی روزمره ، داشتن تحرک و انجام ورزش است.
آسیب ناشی از حمل و نقل دستی در ارگونومی
حمل و نقل دستی، اصطلاحی است برای توصیف فعالیت‌های روزمره مانند، حمل، انباشتن، هل دادن، کشیدن، غلتاندن، عقب جلو دادن، بلند کردن و یا پایین آوردن بار.
آسیب‌های ناشی از حمل و نقل دستی بار در ارگونومی عبارتند از: پیچ خوردن مچ پا، کشیدگی‌ها، پاره شدن رباط و یا شکستگی استخوان.
خطرهای ناشی از حمل و نقل دستی را می‌توان با اعمال کاملاً ساده ای کنترل کرد.
مثال:
اگر مرتب مجبورید به صورت ایستاده ، جسمی را از روی یک میز با ارتفاع کوتاه بردارید یا روی آن بگذارید، کافی است ارتفاع میز را افزایش دهید تا از خمیده شدن کمر و خم شدن روی کار که میتواند آسیب‌زا باشد، پیشگیری نمایید.
راه‌های کاهش آسیب ناشی از حمل و نقل دستی بار
از روش‌های زیر در ارگونومی می توان کمک گرفت و آسیب‌های ناشی از حمل و نقل دستی بار را کم کرد:
- طراحی مجدد شغل
- ارایه تجهیزات جابه‌جایی مکانیکی
- ارایه آموزش برای کسب مهارت در حمل بار
خطرها و عوارض آسیب‌های ناشی از کار با رایانه
وجود شرایط نامناسب در محیط کاری و عدم توجه به موارد ارگونومیکی و بهداشتی هنگام کار با رایانه، ممکن است در بلند مدت سبب بروز بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها شود.
عوارض کار طولانی مدت با رایانه شامل: ضایعات چشم، سردرد، کمر درد، فشار و درد در نواحی مچ دست، شانه و گردن، دردهای مفصل آرنج، مچ و انگشتان می‌باشد.
به یاد داشته باشید که بیش تر دردهای ناحیه گردن و پشت که هنگام کار با رایانه عارض می‌شوند، به دلیل قرار گیری نادرست بدن روی صندلی و پشت میز است.
عدم توجه به ابعاد توصیه شده برای ایستگاه‌های کاری نشسته در ارگونومی
برای کار با ایستگاه‌های کاری نشسته از جمله میز کار، باید به موارد ذیل توجه ویژه نمود و موارد مورد اشاره را با دقت رعایت کرد:
- ارتفاع سطح کار (ارتفاع تا بالای سطح کار):
- سطح ثابت: ۶۸۰ تا ۷۲۰ میلی متر بالاتر از سطح زمین
- سطح قابل تنظیم: ۵۸۰ تا ۷۳۰ میلی متر بالاتر از سطح زمین
- مساحت سطح کار
- عرض حداقل ۱۵۰۰ میلی متر
- عمق حداقل ۹۰۰ میلی متر
- ارتفاع حداقل ۵۸۰ میلی متر
