در قسمت قبل از بهداشت محیط کار، عوامل زیان آور محل کار و راهکارهای مبارزه با آن‌ها را بررسی کردیم. در این قسمت از آرنگنامه می‌خواهیم به بررسی ایمنی در محیط کار بپردازیم.
تعریف ایمنی
به مجموعه تدابیر، اصول و مقرراتی گفته می شود که با به کار گرفتن آن‌ها، می توان نیروی انسانی و سرمایه را در برابر خطرهای گوناگون، به گونه ای موثر و کارا نگهداری کرد و به این وسیله، یک محیط کار بی خطر و سالم را برای افزایش کارایی کارکنان فراهم نمود.
هدف از اجرای مقررات ایمنی و دستورالعمل‌های مربوطه، امکان بوجود آمدن محیط سالم است؛ به نحوی که کارگران بدون دغدغه خاطر و بدون ترس از خطرهای صنعت، به کار خود ادامه دهند.
تاثیر افزایش ایمنی ، در بهره وری
اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای، دارای تاثیرهای مستقیم و غیر مستقیم بر بهره وری و بازده اقتصادی واحدهای صنعتی است.
بطور کلی خسارت‌های مالی یا جانی، عواقب و پیامدهای منفی تمامی‌حوادث صنعتی را تشکیل می‌دهند.
مزایای توجه به رعایت اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای، به شرح زیر است:
برای کارگر:
- افزایش روحیه
- کاهش فشار کار
- کاهش حوادث
- افزایش راحتی
- افزایش حفظ رفاه و سلامتی
- افزایش سطح بهداشت کار
برای کارفرما :
- کاهش حوادث
- افزایش کیفیت محصول
- افزایش کارایی کارکنان
- کاهش خطاها
- کاهش مخارج درمانی کارگران
- کاهش مخارج تولید
حوادث ناشی از کار
حوادث ناشی از کار، سبب ناراحتی افراد و زیان‌های اقتصادی می‌گردند. به همین جهت جلوگیری از آن‌ها ، وظیفه ای مهم و اساسی است.
تعریف حادثه
آن چه انسان را ناخواسته از مسیر زندگی طبیعی منحرف ساخته و برای او ناراحتی جسمی ، روانی یا خسارت‌های مالی ایجاد نماید، حادثه است.
نظم و نظافت کارگاهی
جهت دستیابی به صنعتی منضبط و کارگاهی تمیز با کارگران بهره ور و کاهش ریخت و پاش ، راهکارهای زیر توصیه می‌شود:
- علامت گذاری و نوشتن مشخصات مواد و یا قطعات
- تفکیک لوازم ضروری از لوازم غیر ضروری
- نگهداری وسایل غیر ضروری ، دور از محیط کار
- نظافت ماشین‌ها ، تجهیزات مورد استفاده ، کف سالن‌ها و راهروها ، بعد از هر شیفت کاری
- قرار دادن اقلام پر مصرف ، در نزدیکی محل مصرف
- اجرای یک برنامه مدّون برای نظافت و بهداشت شخصی کارگران
- خودداری از تعمیر و تعویض قطعات ، در هنگام روشن بودن دستگاه‌ها و تجهیزات
- استفاده از دستکش‌های حفاظتی مناسب ، در هنگام کار با اشیاء و مواد خاص
جانمایی تجهیزات
طراحی و جانمایی خوب ، به همان اندازه که از نظر تولید ضروری است از دیدگاه حفاظت و تندرستی نیز لازم است.
در طراحی و جا نمایی مناسب تجهیزات و ماشین‌ها، باید به عامل‌های ذیل توجه خاصی شود:
- محل احداث کارگاه
- تاسیسات مربوط به ترابری
- نحوه انبار کردن مواد
- روشنایی
- محل قرار گرفتن ماشین‌ها
- چیدمان اشیاء
بازرسی‌های دوره ای و مداوم
هدف کلی بازرسی‌ها و بازدید‌های ایمنی عبارتند از:
- شناخت شرایط ناسالم و عامل‌های زیان آور محیط کار
- تحلیل عامل‌های خطرناک
- چگونگی برطرف کردن عامل‌های خطرناک و زیان آور
- بالابردن سطح ایمنی و بهداشت
برای دستیابی به این هدف‌ها، باید مرحله‌های زیر در نظر گرفته شوند:
- شناسایی خطرها
- طبقه بندی خطرهای شناسایی شده و تعیین اولویت‌ها
- ارایه راه حل و پیشنهاد‌هایی جهت از بین بردن یا کنترل خطر
کمک‌های اولیه
وجود تجهیزات کمک‌های اولیه کافی به همراه افراد آموزش دیده، می‌تواند جلوی وخیم شدن بسیاری از صدمه‌ها را در دفاتر اداری بگیرد.
قانون ، کارفرمایان را الزام به ارایه امکانات کافی رفاهی برای کارکنان در محل کار کرده است.
کارفرمایان همچنین وظیفه دارند، کمک‌های اولیه کافی را در محیط کار فراهم آوردند. کارفرما بایستی وسایل کمک‌های اولیه کافی برای درمان جراحت‌های سرپایی کارکنان را فراهم کند.
حداقل الزام‌های وسایل کمک‌های اولیه
حداقل الزام‌های وسایل کمک‌های اولیه در محیط کار عبارتند از:
- برای کارکنان بیش از ۲۰۰ نفر: وجود اتاق کمک‌های اولیه به همراه شخص مسوول دارای گواهینامه کمک‌های اولیه
- برای کارکنان بین ۱۰۰ تا ۱۹۹ نفر: وجود کیت کمک‌های اولیه نوع A به همراه فرد مسوول دارای گواهینامه کمک‌های اولیه پیشرفته
- برای کارکنان بین ۲۵-۹۹ نفر: وجود کیت کمک‌های اولیه نوع B به همراه فرد مسوول دارای گواهینامه کمک‌های اولیه پیشرفته
- برای کارکنان بین ۱۱- ۲۴ نفر: وجود کیت کمک‌های اولیه نوع B به همراه فرد مسوول دارای گواهینامه کمک‌های اولیه مقدماتی
- برای کارکنان کم تر از ۱۰ نفر: وجود کیت کمک‌های اولیه نوع C
مخاطره‌های ایمنی و بهداشتی رایج در بخش‌های اداری
مخاطره‌های ایمنی و بهداشتی موجود در بخش‌های مختلف اداری و راهکارهای کنترلی هر یک از این بخش‌ها به شرح ذیل است:
واحدهای اداری- پشتیبانی
مخاطره‌های موجود در این واحدها عبارتند از :
- خطرهای ارگونومیکی ؛ از جمله کار پشت صندلی ، کار با کامپیوتر ، کار یکنواخت و …
- استرس شغلی
- خشونت در محیط کار ؛ از جمله برخورد نامناسب ارباب رجوع
- بیماری‌های واگیردار
- افتادن و لیز خوردن
- سقوط اشیاء
راهکارهای کنترلی
راهکارهای کنترل و پیشگیری از این مخاطره‌ها عبارتند از:
- تعبیه تهویه عمومی در اتاق‌ها
- رعایت اصول ارگونومیک در حین کار با کامپیوتر
- رعایت موارد بهداشتی در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار
واحدهای تاسیسات – مهندسی
مخاطره‌های موجود در این واحدها عبارتند از:
- عفونت‌های تنفسی
- مواد شیمیایی
- آتش سوزی
- خطرهای ماشین‌ها و تجهیزات
- شوک الکتریکی و برق گرفتگی
- آلودگی‌های مختلف محیطی در حین تعمیر و نگهداری سیستم‌ها
- بخارهای ناشی از جوشکاری
- ابزار دستی
- سر و صدا و ارتعاش
- گرما ، رطوبت و سرما
- تماس با مواد عایق نظیر آزبست و پشم شیشه
- افتادن ، لیزخوردن و سقوط اشیاء
- بیماری‌های واگیردار
راهکارهای کنترلی
راهکارهای کنترل و پیشگیری از این مخاطره‌ها عبارتند از:
- استفاده از کفش ، ماسک و دستکش‌های مناسب با کار
- رعایت اصول ارگونومیک در حین حمل اجسام سنگین
- رعایت نکات ایمنی در حین استفاده از سیلندرهای گاز تحت فشار
- رعایت موارد بهداشتی در زمان شیوع بیماری‌های واگیردار
- رعایت نکات ایمنی در حین استفاده از دستگاه‌ها و تجهیزات
- آموزش پرسنل در هنگام مواجهه با آتش سوزی و شرایط اضطراری
