در دو مقاله قبل راجع به مفاهیم پایه حسابداری و سود و زیان مالی صحبت کردیم. پیشنهاد می‌کنم اگر با این موضوعات آشنایی ندارید، پیش از خواندن این مقاله، دو مقاله قبل را بخوانید. در سومین مقاله از آموزش‌های مالی آرنگنامه می‌خواهیم با ترازنامه مالی مربوط به دارایی‌ها آشنا شویم.
دارایی‌های ثابت
سه نوع دارایی ثابت در ترازنامه وجود دارد: دارایی‌های ثابت مشهود، دارایی‌های ثابت نامشهود و سرمایه‌گذاری‌ها.
دارایی‌های
ثابت مشهود:
عبارتست ازدارایی‌های مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های
تجاری.
عمر مفید آنها بیش از ۱۲ ماه است .
وجوهی که صرف خرید دارایی‌های ثابت می‌شود، هزینه سرمایه‌ای نام دارد. معمولا کارخانه‌ها بیشترین دارایی ثابت را دارند و شرکت‌های خدماتی کمترین را. به همین دلیل می‌گویند کارخانه‌ها سرمایه‌بر هستند.
دارایی‌های ثابت مواردی مانند زمین، ساختمان، تجهیزات، ماشین‌آلات، رایانه‌ها، اسباب و اثاث و وسایل نقلیه را شامل می‌شود.
دارایی‌های ثابت نامشهود:
بیش تر اقلام دارایی ثابت، واقعی و مشهود هستند. یعنی می‌توان آنها را مشاهده کرد و حضور فیزیکی دارند.
اما دارایی‌های نامشهود در ترازنامه به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند:
دارایی‌های نامشهود سنتی شامل مواردی مانند حق اختراع، حقوق مالکیت معنوی و دانش فنی است.
همچنین دارایی‌های نامشهود مدرن، مواردی مانند سرقفلی و نشان تجاری را شامل می‌شود.
در میان دارایی‌های ثابت نامشهود، سرقفلی اهمیت ویژه‌ای دارد و نشان‌دهنده خوش‌نامی، اعتبار، تقدم و مردم‌داری شرکت یا مغازه است.
سرقفلی هنگامی‌به عنوان دارایی ثابت می‌آید که شرکت، شرکت یا موسسه دیگری را به قیمتی بیشتر از مجموع دارایی‌های آن خریده باشد.
سرمایه‌گذاری:
این آخرین دسته از دارایی‌های ثابت است که تمامی‌سرمایه‌گذاری‌های خارج از شرکت را دربرمی‌گیرد. برای مثال سرمایه‌گذاری بلندمدت در سهام دیگر شرکت‌ها
پرسش :
آیا این سرمایه‌گذاری باید به قیمت پرداخت‌شده محاسبه شود یا به بهای روز بازار بورس؟ اغلب بر این باورند که باید بهای روز بازار بورس را در نظر گرفت.
دارایی‌های جاری
در ترازنامه دارایی جاری، دارایی کوتاه‌مدت شرکت یا موسسه است که یا همین حالا وجه نقد است، یا این که در ۱۲ ماه آینده تبدیل به وجه نقد خواهد شد. این دارایی‌ها به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- موجودی کالا
- بدهکاران
- سایر دارایی‌های جاری، از جمله پیش‌پرداخت‌ها
- وجوه نقد
موجودی کالا
موجودی کالا سه شکل دارد: مواد خام، کالای در جریان ساخت و کالای ساخته‌شده.
هرچه مواد خام بیش تر باشد، مدت زمان بیش تری برای تبدیل آن صرف می‌شود.
کالای ساخته‌شده قابلیت نقدشوندگی بیش تری دارد و مطمئن‌تر است.
بدهکاران
در ترازنامه بدهکاران یا بدهی مشتریان، قدرت نقدشوندگی بیش تری از موجودی کالا دارد.
مبلغی که تحت عنوان بدهکاران در ترازنامه نشان داده می‌شود، جمع صورت‌حساب‌هایی است که تا پایان دوره مالی با وجود ارسال صورت‌حساب، هنوز وجه آنها دریافت نشده است.
میزان بدهی بدهکاران، همیشه بیش ترین دارایی جاری هر موسسه‌ای را تشکیل می‌دهد و تحت کنترل نگه داشتن آنها، کاری بسیار مهم است.
نکته!
مشکل اصلی بدهکاران این است که تمامی‌آن‌ها بدهی‌شان را نمی‌پردازند. حسابداران باید این‌جا بر اساس اصل احتیاط عمل کنند و باید انتظار این را داشته باشند که برخی از بدهیها پرداخت نشوند؛ آنها باید ذخیره‌ای در حساب‌ها برای این کار منظور کنند. چنین بدهی‌هایی مشکوک‌الوصول نامیده می‌شود.
سایر اقلام دارایی‌های موجود
موارد دیگری هم در ترازنامه وجود دارند که باید تحت عنوان دارایی‌ها ارزیابی شوند؛ از جمله: طلب از طرف‌هایی که مشتری نیستند و اقلامی‌که پیشاپیش پرداخت شده‌اند که باید قابلیت استرداد را نیز داشته باشند.
نکته: اگر مشخص شود که بدهکاری نمی‌تواند بدهی‌هایش را بپردازد، این مبلغ به عنوان هزینه، از دارایی‌ها خارج می‌شود و در صورت‌حساب سود و زیان وارد می‌گردد.
وجه نقد
این دارایی‌ها نقدترین شکل دارایی‌های جاری در ترازنامه هستند و به دو صورت وجود دارند:
مبلغی که در حساب‌های بانکی قرار دارد و وجه نقدی که در دست است. هر وجه نقدی، از پول داخل فروشگاه تا تنخواه ، نزد تنخواه‌دار به عنوان وجه نقد محسوب می‌شود.
بدهیها
بدهیها مبالغی هستند که باید در آینده پرداخت شوند و ناشی از فعالیت‌های قبلی شرکت هستند. بدهیها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- بدهی‌های جاری (قابل پرداخت در ۱۲ ماه آینده)
- بدهی‌های بلندمدت (قابل پرداخت پس از ۱۲ ماه)
نکته: بدهی‌های یک سازمان نباید از دارایی‌های آن بیشتر شود.
بدهی‌های جاری
بدهی‌های جاری مرسوم، مواردی مانند این‌ها را در برمی‌گیرد: بستانکاران و اضافه‌برداشت از حساب بانکی.
نکته:
هیچ شرکتی نمی‌خواهد که بدهی جاری آن، از دارایی جاری‌اش بیش تر شود؛ چرا که این به معنای نداشتن نقدینگی لازم، یا ناتوانی در پرداخت بدهیها است.
بدهی‌های بلندمدت
این‌ها اقلامی‌هستند که در مدت‌زمانی بیش تر از یک سال از تاریخ ترازنامه، پرداخت خواهند شد. این اقلام شامل مواردی مانند وام، وام‌های رهنی و اوراق قرضه می‌شود.
نکته: هر بدهی بلندمدتی سرانجام به بدهی کوتاه‌مدت تبدیل می‌شود.
نکته: افزایش بدهیها باید دلیل موجهی داشته باشد؛ مانند افزایش حجم معامله‌های تجاری یا تهیه دارایی ثابت.
