چاقی یک اختلال متابولیسم چربی در بدن می‌باشد، یعنی تجمع چربی در بدن بیش از مقداری که لازم است.
افزایش بیش از حد چربی، زنگ خطری است برای بیماری‌های خطرناکی مثل بیماری‌های قلب و عروقی و دیابت که پیشگیری از چاقی، پیشگیری از بروز چنین بیماری‌هایی نیز می‌باشد.
عامل‌های موثر در بروز چاقی
الف- عامل‌های درونی
- اختلال در انتقال دهنده‌های عصبی
- تصویر ذهنی شخص از خود
- عدم تغدیه با شیرمادر تا سن شش ماهگی
- اختلال‌های هورمونی
- جنسیت: زنان به چاقی مستعدتر هستند.
- ویژگی‌های ارثی
این عوامل در جوامع امروزی، نقش کم تری را در شیوع چاقی ایفا می‌کنند. به همین دلیل بیش تر به عوامل محیطی پرداخته می‌شود که تاثیرگذاری آن‌ها بر کنترل وزن، به اثبات رسیده است.
ب- عامل‌های محیطی
برخی از عوامل محیطی شناخته شده در افزایش وزن، به شرح زیر می‌باشند:
- عدم کنترل حجم وعده غذایی: وعده غذایی حجیم با فیبر کم، منجر به بروز چاقی و افزایش وزن می‌شود.
- مصرف زیاد غذاهای پر کالری: مصرف زیاد انواع خوراکی‌های پر کالری نظیر شیرینی، چیپس، سرخ کردنیها، فست فودها و نوشیدنی‌های پرکالری، انسان را مستعد اضافه وزن می‌کند.
- حذف وعده‌های غذایی: حذف یک وعده غذایی مثل صبحانه، منجر به پرخوری در دیگر وعده‌ها می‌شود.
- فعالیت بدنی کم: امروزه رایانه و ماشین‌ها باعث کاهش فعالیت بدنی شده اند.
- استرس زیاد: استرس یکی از عوامل سهیم در ایجاد چاقی است که پیام‌های مرتبط با غذا خوردن را در بدن افراد فعال می‌کند. روش‌های مفید بسیاری از جمله یوگا، مِدی تِیشن، ورزش و غیره برای کاهش استرس وجود دارند که افراد می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.
- خواب ناکافی: ارتباط آشکاری بین خواب و وزن بدن وجود دارد. هر چه میزان خواب، ناکافی یا نامنظم باشد، فرد بیش تر مستعد افزایش وزن می‌گردد.
پیشگیری و کنترل چاقی
در افراد چاق، بین انرژی دریافتی از غذا و انرژی مصرفی در بدن، تعادل وجود ندارد. بنابراین قسمتی از مواد انرژی زا تبدیل به چربی شده، در بدن ذخیره می‌گردد و موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود.
اساس رژیم لاغری، بر پایه کاهش انرژی دریافتی فرد و افزایش سوخت مواد انرژی زا در بدن است.
انواع رژیم‌های لاغری باعث کاهش انرژی دریافتی فرد می‌شود؛ ولی در مورد افزایش سوخت و ساز یا متابولیسم، توصیه‌های زیر مفید است:
ورزش
فقط کافی است ۳ یا ۴ بار در هفته، به مدت ۳۰ دقیقه پیاده‌روی کنید. ضمن آن که در طول پیاده‌روی چربی می‌سوزانید، این عمل حتی ۳-۲ ساعت بعد، متابولیسم بدن شما را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
خوردن صبحانه
صرف نظر کردن از صبحانه، متابولیسم بدن را کاهش می‌دهد و باعث حفظ ذخایر چربی می‌شود. خوردن یک صبحانه سالم، متابولیسم را تحریک کرده و باعث می‌شود روز به طور صحیح شروع شود.
نوشیدن ۸ لیوان آب در طول روز
آب برای تمام فعالیت‌های بدن از جمله متابولیسم ضروری است. سعی کنید به طور منظم در طول روز ۲ لیتر آب بنوشید.
اجتناب از صرف غذا پیش از خواب
هنگام خواب، سوخت‌وساز پایین است. اگر درست قبل از خواب شام بخورید، کالری آهسته‌تر سوزانده می‌شود و به احتمال زیاد، به صورت چربی در بدن ذخیره می‌شود.
مصرف مکمل‌های غذایی و ویتامین ب ۱۲
ویتامین ب ۱۲ به افزایش متابولیسم بدن کمک می‌کند و در پروتئین‌هایی مانند گوشت، ماهی و فرآورده‌های شیر موجود است. گنجاندن این ویتامین در صبحانه، به سوختن چربی در طول روز کمک می‌کند.
افزایش تعداد وعده‌های غذا و کاهش حجم آن در طول روز
در طی روز، کم‌کم غذا بخورید. به جای سه وعده غذا در روز، ۶-۵ وعده غذا بخورید. این کار به تحریک متابولیسم بدن کمک می‌کند و مانع از ذخیره چربی اضافه حاصل از حجم زیاد غذا می‌شود.
